CHỮ NÔM aŭ la Antaŭa Vjetnama Skripto kaj Ĝiaj Pasintaj Kontribuoj al Vjetnama Literaturo - Sekcio 3

Trafoj: 1011

Nguyễn Khắc Kham

... daŭrigu por sekcio 2:

II. Ĉinaj signoj uzataj en kombinaĵo por reprezentado en Chữ nôm

    Kiam ajn unu ĉina karaktero ne povis reprezenti ĉ Chữ Ne Laù Sino-Vjetnama legado aŭ sono similaj de sia Sino-Vjetnama legado, du ĉinaj signoj estis uzataj, la unu kiel signifa, la alia kiel fonetika.

   La elekto de la ĉina karaktero uzebla kiel fonetika baziĝis sur la dek du reguloj donitaj supre Hồ Ngọĉẩn pri sonaj similecoj. Rilate al la signifo, ĝi kutime estis reprezentita de ĉina karaktero aŭ de ĉina radikaro.

Ekz .: + Nôm-rolulo 𠀧 (ba, tri) konsistas el la fonetiko 巴 (legi ba) kaj la signifo signifanta tri.
+ Nôm-rolulo 𢬣 (Tay, mano) konsistas el la signifo Mano (mano) kaj la fonetika oo (legi kaŝe). 
+ Nôm-rolulo 啉 (trăm, cent) konsistas el la signifo 百 (cent) kaj la fonetika 林 (legi lâm). 
+ Nôm-rolulo 𪡔 (ra, eliri) konsistas el la fonetiko 出 (legi la) kaj la signifo (eliri).

     Ĉi tiuj ekzemploj montras, ke la signifo ne havas fiksan pozicion. Principe ĝi estas metita maldekstre. Tia estas la kazo de ĉi-supra dua ekzemplo. Tamen pro estetiko la signifo povas ŝanĝi sian pozicion.

    Tiel ĝi estas metita dekstren en la unuan ekzemplon, sur la supro en la tria kaj en la fundo en la kvara. En ĉi tiu lasta, ĉiam por la sama kialo, ĝi povas ankaŭ esti metita dekstren kiel sekvas. En la okazo ke ĝi estas konsistigita de unu el la Radikaloj 214 de la Ĉina leksikono, ĝia pozicio estas la sama kiel kutime havus radikalulon en la koncernata ĉina karaktero.

Ekz .: + Nôm-rolulo 吶 nói (paroli) kie la radikalulo 口 estas maldekstre.
+ Nôm-rolulo 𩾷 quạ (korvo, korvo) kie la radikalulo 鳥 estas dekstre. 
+ Nôm-rolulo 𥵛 ne (plata, granda gajnanta korbo) kie la radikalulo 竹 estas sur la supro. 
+ Nôm-karaktero 峼longa (internaĵoj, koro) kie la radikalulo Koronestas ĉe la fundo.²¹

    Escepte, en malmultaj Chữ Ne formita de du ĉinaj signoj uzataj kombine, ambaŭ de iliaj komponentoj povas indiki la signifon. Ni tiam havas puran Chữ Ne. Tiel Vjetnama morfemo giời or trời (ĉielo, heaven) estas reprezentita de la Chữ Ne 𡗶, mem kombinaĵo de du ĉinaj signoj Tago kaj Supre. Ne ekzistas eĉ plej fora indiko pri elparolo.²²

    iuj Chữ Nôm eble ankaŭ konsistas el signifo el Chữ Vinberoj aŭ ĉina karaktero kun sino-vjetnama legado kaj fonetika komponaĵo el Chữ Ne. Tiel Vjetnama morfemo lời (vorto, parolo, aserto) estas reprezentita en Ne 口 𡗶 per la komplika grafemo kiu konsistas el la ĉina radikaro 口 uzata kiel signifo kaj de Chữ Ne (giời or trời) uzata kiel fonetika.²³

    Kun ĉi tiuj malmultaj esceptoj, Chữ Ne de ĉi tiu dua tipo konsistas el signifo kaj fonetiko, ambaŭ el ĉinaj signoj.²⁴ Tamen iuj tekstoj en Chữ Ne precipe tiuj de katolikaj misiistoj kaj tiuj reproduktitaj de kopiistoj rivelas tendencon konservi nur la fonetikon per subpremado de la signifo.

    Jen ekzemplo citita de Hồ Ngọĉẩn.

   La frazo: Có xưne (Ekzistas antaŭe kaj nun) estis reprezentita en Ne 𣎏 固 初 尼 de katolikaj misiistoj jene: dum ĝi estus kutime transskribita en Ne kiel sekvas: 有 固 æ±– 今 å°¼ laŭ Hồ Ngọĉẩn aŭ kiel sekvas: 固 有 汖 哰 laŭ prof. Nguyễn Quang Xỹ kaj Prof. VÅ© Văn KÃnh²⁵.

    Ĉi tiu simpligo de Chữ Ne Ĝenerale oni klarigas la neceson por la kopiistoj Ne tekstoj por ŝpari tempon. Laŭ DÆ°Æ¡n. QuảHg, la sama instigo povus substreki iujn specife vjetnamajn mallongigitajn formojn de ĉinaj signoj uzataj por reprezento en Chữ Ne.

Ekz .: + vjetnama morfemo Lam (fari) estas reprezentita en Ne by 爫, mallongigita formo de ĉina karaktero 為. 
+ Vjetnama morfemo tie (esti) estas reprezentita en Ne by Luo, mallongigita formo de ĉina karaktero 羅.²⁶

    Krom ĉi-supraj specoj de Chữ Ne, nome tiu de Chữ Ne transskribita de sola ĉina karaktero kaj tiu de Chữ Ne transskribita per kombinaĵo de pluraj ĉinaj signoj, speciala mencio devas esti jena Chữ Ne 𠀫 𠀪 (khề-khÃ, [de voĉo] esti ruza kaj raŭka) kaj ä¹' 乓 (khệnh-khạng, esti mallerta; marŝi malrapide kiel grava homo, surmeti aerojn).²⁷ tiuj Chữ Ne de unika tipo estis trovitaj de Prof. Nguyễn Quang Xỹ kaj Prof. VÅ© Văn KÃnh en poemo en Chữ Ne by Cao Bá Quát, poeto-akademiulo sub Imperiestro Tự Ðức. Laŭ la aŭtoroj de Tự-à iển Ĉữ Ne (Vortaro de Chữ Ne), ĉi tiuj du Chữ Ne defias ĉian analizon pri ilia strukturo. Persone ni scivolas, ĉu ili estis kreitaj de la vjetnamanoj surbaze de la sama principo de konstruado kiel la moderna ĉina karaktero ping pang or Ping Pong aŭ ĉu tia estas nur nura kazo de pura koincido.²⁸

... daŭrigu en sekcio 4 ...

Vidi MORE:
◊  CHỮ NÔM aŭ la Antaŭa Vjetnama Skripto kaj Ĝiaj Pasintaj Kontribuoj al Vjetnama Literaturo - Sekcio 2.
◊  CHỮ NÔM aŭ la Antaŭa Vjetnama Skripto kaj Ĝiaj Pasintaj Kontribuoj al Vjetnama Literaturo - Sekcio 1.
◊  CHỮ NÔM aŭ la Antaŭa Vjetnama Skripto kaj Ĝiaj Pasintaj Kontribuoj al Vjetnama Literaturo - Sekcio 4.

NOTOJ: 
²¹  Dương Quảng Hàm, op. citita, pp 279-279b. - 三 根 谷 徹, 安南 語 [Tiếng An Nam], 世界 言語 概 說 下 卷, 研究 社, 1955. 三 根 谷 徹, 漢字 ガ ら 口 一 マ 字 へ [Từ chữ Hán chuyển kantis chữ latine], 月刊 百科, 7 Ne 70, 1968, pp.15, 16, 25. 
²²  Dương Quảng Hàm, paĝo 103. Nguyễn Ðình Hoà, op. citita, paĝo 272. 
²³  Dương Quảng Hàm, op. citita. paĝo 103. Mineya Toru, ops. citita. 
²⁴  Laŭ Prof. Hoà ng Xuân Hãn, Chữ nôm estis origine bazita sur fonetika principo. Poste nur ĝi fariĝis ideografia kunigante du elementojn: fonetikan kaj signifan, sed antaŭ ĉi tiu lasta etapo, ĝi uzis malmultajn proprajn signojn, kiuj aldonis al la fonetika, ke la ĉina karaktero uzata kiel fonetika estis malsama. signifante el la vjetnama morfemo esti reprezentata de ĝi en nôm. 
    Jen eltiraĵo el lia studo pri la verkoj pri Girolamo Maiorica pri la afero: "Les Vietnamiens ont cherché à améliorer le système en distingue la deuxième catégorie de caractères de la première catégorie par l'accolement aux caractères "phonétiques" d'un signe particulier dont le sens nous reste encore mystérieux. Enfin la dernière amélioration konsistas en remplacer ce signé par une partie idéographique qui est un caractère chinois ayant le même sens que le mot Vietnamien qu'on veut transcrire ou ayant un sens générique se rapporte à ce mot Vietnamien. Voici quelques exemples illustrant cette méthode. Le sud se dit nam 𠄼 en Vietnamien, mot provenant du caractère chinois qui se prononce nan en Ĉinoj. Les Vietnamiens utilisent ce caractère pour transcrire le son et le mot nam. Aŭ ĝi ekzistas en Vietnamien des sons voisins de ce dernier, ekzemple ekzemploj nam qui a deux sens: cinq et Année. Les Vietnamiens ont trancrit ce son par le même caractère chinois qui veut dire sude, parfois en lui accolant un signe particulier. C'est la méthode purement phonétique. Pour faciligi la konferencon kaj la komprenadon du tekstoj, aŭ malkaŝe adjektivaj aŭ karakterizaj antaŭe, ĉu karakterizaj ĉinaj, kiuj veus dire cinq verŝu le senson cinq, soit le caractère Chinois qui veut dire Année verŝu le senson Année. ” Pri la supra signo, Prof. Hoà ng Xuân Hãn aldonis la sekvan piedan noton "J'ai décelé sept de ces signes, dont deux semblent se retrouver dans les caractères de Si-Hia pagas qui existit au Nord-ouest de la Chine de l'époque des Tang jus-qu'à la fin des kanto, ce qui me fait penser ke les écritures locales des pays limitrophes de la Chine du temps des Tang pourraient avoir une origine commune d'ordre administratif". 
    Hoàng Xuân Hãn, "Giroloam Maiorica, ses oeuvres en langue Vietnamienne conservées à la Bibliothèque Nationale de Paris†. Archivum Historicum Societatis Iesu Extractum e vol. XXII, 1953. Institutum Historicum SI Roma, Borgo Santo Spirito, 5 paĝo 206. 
²⁵  Hồ Ngọc Cẩn, op. citita paĝo 166. Nguyễn Quang Xỹ, Vũ Văn Kính, op. citita, pp 165, 508, 859. 
²⁶  Laŭ Prof. Kono Rokuro, la vjetnama mallongigita formo 爫 similas al mallongigita formo de la rolulo por la korea verbo 為 {ha "fari”} En la socalado tho en Antikva Koreio. La karaktero chữ Nôm, li aldonis, estas mallongigita formo de la karaktero uzata por la vorto 羅 {tie "esti”} Ĉi tio ankaŭ memorigas al ni la similan mallongigon en la korea tho (). Kono Rokuro, op. citita paĝo 101. Vidu ankaŭ Mineya Toru, Annango, paĝo 860. 
²⁷  Nguyễn Quang Xỹ, Vũ Văn Kính, op. citita, Lá» i Nói Ä'ầu (antaŭparolo) paĝo viii. 
²⁸  Kanagae Nobumitsu, 鐘 ヶ 江信光: 中國 語 辭典 - Zhonguo yu cidian [Từ Ä'iển tiếng Trung Quá»'c], 大學 書 林, 昭和 四十 七年 [1972], pp.612.

NOTOJ:
** La titolo de sekcioj, grasaj tekstoj kaj elstara sepia bildo estis kreita de Ban Tu Thu - thanhdiavietnamoc.com.
◊ Fonto: Studoj pri Ĉin-Nom-Instituto.

BAN TU THƯ
03 / 2020