La VAN-LINGVA Regno (2879 a.K. - 258 a.K., 2621 jaroj)
Trafoj: 1102
P. HUARD1 & M. DURAND2
Once atinganta Phong Châu, la kvindek filoj de Âu Cơ3 elektis sian pli aĝan fraton reĝo de la Dinastio Hùng.
Tĉapelo estis la unua reĝo Hùng kiu regis Văn Lang, la unua vjetnama reĝlando. La Văn Lang, kun ĝiaj malprecizaj limoj, kiuj etendiĝis de Vjetnamio al la Blua rivero4, estas nekonata al antikvuloj Ĉinaj geografioj. Per tio, HENRI MASPERO5 taksis, ke la Văn Lang of vjetnamaj historiistoj, estas nur la malnova regno de Ye-lang (Dạ Lang), situanta en la Sudo de Tong-T'ing-lago kiun la nomo estis nelegita kaj malĝuste rekopiita Tang-ĉinaj historiistoj kiu transdonis sian eraron al sia vjetnamaj kolegoj. Fakte, la rolulo Ye (Dạ) povus esti malĝuste rekopiita Wen (Văn) kaj tio estas la kialo, kial estis konfuzo inter Ye-Lang kaj Wen-Lang. Ekzistis, kompense, a Văn Lang situanta plu en la Sudo, sur la septentra regiono de hodiaŭa tago Centra Vjetnamio; ĉu estus tio Văn-Lang kiujn la aŭtoroj konfuzis kun la Ye-lang kaj pensis, ke ĉi tiuj du regnoj estas sama.
Văn Lang, la unua vjetnama reĝlando, certe okupis teritorion multe pli limigitan ol tiu de la Xích Quỷ. La listo de distriktoj ĝenerale donita de diversaj historioj kaj legendoj ne inkluzivas iun ajn teritorion rilatan Tong-T'ing-lago6. La dek du distriktoj ne preterpasas Kouang-si kaj Kouang-tong en la Nordo.
The Văn Lang havis sufiĉe longan ekziston. Il estis transdonita inter Hùng Reĝoj de legenda tempo ĝis 257 a.K., dato de ĝia aneksado de An Dương Vương7, princo de Pa-Chou (Ba Thục).
TLa informojn ni povas kolekti Văn Lang politikaj organizoj kaj socia vivo estas ĉerpitaj el Ĉinaj tekstoj, ne antaŭa al 4th jarcento de nia epoko, kaj de Vjetnamaj tekstoj multe pli freŝa (14th jarcento) sed transdonante tre antikvajn faktojn kaj kredojn.
Tla malkomforto redakti scenaron pri la vivo de ĉi tiu reĝlando loĝas en la malfacileco ripari la epokon, aŭ eĉ la sekcion de jarcentoj, tra kiuj ĝi povus esti valida. La Dinastio Hùng probable regis dum preskaŭ mil jaroj, se ni akceptas averaĝe kvindek jarojn por ĉiu reĝado; dum la resumo rigardas La vivo de Văn Lang estas enhavitaj en kelkaj disaj tekstoj kaj certa nombro da legendoj, kiujn kritika studo komencis de HENRY MASPERO. Je la 18a Reĝoj laŭ tradicio, ni havas tre malmultan onomastikan kaj kronologian precizecon.
Aneniu ĝenerala tabelo enhavos vojojn, atribueblajn, ekzemple, al la jaro 1000 a.K. aŭ 300 a.K. Krome, tre multaj el tiuj trajtoj povus aparteni al postaj epokoj Văn Lang regno kaj povus esti transdonita al ĝi de vjetnamaj aŭtoroj de la 14th kaj 15th jarcentoj.
The Văn-Lang-regno, se oni kredas je tekstoj, estis feŭda ŝtato, hierarkie organizita sed malcentralizita. Ĝi estis metita sub la aŭtoritaton de a Hung (valora) aŭ (Lạc) reĝo kiu origine estis elektita pro sia kuraĝo kaj braveco. Tio unue Húng reĝo regis ĉe Phong Châu8, loko situanta en aktuala Bạch Hạc. Li estis la majoratulo de Lạc Long Quân, la prapatro de la Cent Jue (Việt) te nuntempa Vjetnama, kiu ankaŭ estis feino-protektanto de tiu unua vjetnama dinastio. La unua Húng reĝo dividis la Văn Lang teritorio en distriktojn konfiditajn al liaj fratoj, kiuj probable estis la Lạc Markizo (Lạc Hầu aŭ civilaj ĉefoj).
Thosaj distriktoj mem estis dividitaj en ĉirkaŭskribojn konfiditajn al la fratoj de la reĝo aŭ al personoj en la reĝa familio (Lạc Tướng Aŭ militestroj). Teritorioj okupitaj de tiaj sinjoroj estis nomataj Lạc Điền.
Ppublikaj funkcioj kiel reĝo, markizo, generaloj (aŭ ĉefoj) ŝajnas esti hereda. Viraj infanoj de la reĝo havis la titolon de Quan-Lang kaj inoj estis vokitaj Mệ Nàng or Mỵ nương9. Homoj komparis tiun politikan organizon kun la feŭda sistemo, kiu ankoraŭ ekzistas en la nuna kalko en distriktoj de mezaj kaj altaj regionoj de Nordvjetnamo, precipe, kun la Mường10 kiuj ankoraŭ havas hierarkion de ŝiaj direktoroj, kunigitaj inter si per ligoj de vasaleco kaj suvereneco. La loĝantoj de Văn Lang atingis certan civilizacion. Heredante iliajn teknikojn Xích Quỷ prapatroj, ili plibonigis ilin kaj eĉ inventis novajn. Ili estis kultivistoj, kiuj uzis fajron por liberigi terojn, kaj sarkilojn por plugi. Ili tiam praktikis tranĉi kaj bruligi teritoriojn; ili semis kaj rikoltis gluecan kaj neŝikan rizon (Vidu la legendon pri Bánh Chưng). Ili unue kuiris sian rizon en bambuaj tuboj, poste ili uzis argilajn kaj metalajn potojn. Ili sciis pri bronzo. Ili ankaŭ estis fiŝkaptistoj kaj maristoj. Ili palisumis kaj pentris sur siaj korpoj bildojn de drakoj (krokodiloj aŭ aligatoroj), serpentoj kaj aliaj akvaj bestoj por certigi sin pri magia protekto kontraŭ tiuj bestoj, kiujn ili timis la atakojn. Kun sama celo, ili tiris sur siajn boatojn kaj ŝipojn multajn kapojn kaj okulojn de akvaj monstroj. Iliaj vestaĵoj origine estis faritaj kun vegetaj fibroj. Ili ankaŭ teksis matojn. Iliaj domoj estis konstruitaj alte sur trankviloj por eviti ĉiajn eblajn atakojn de sovaĝaj bestoj. Ili tedis, laŭ iuj Ĉinaj tekstoj, longaj haroj en kignon subtenataj de turbano. Laŭ iuj vjetnamaj legendoj ili havis, male, mallongajn harojn por "faciligu ilian marŝadon en montaj ĝangaloj“. Ili uzis arekojn kaj betelon. La nigriĝo de dentoj ne estas eksplicite indikita en la legendo de la betelo kaj areca-nul arbo aŭ legendo de la Cao (kaŭ) familio, sed multaj vjetnamaj erudiciuloj revenigas ĝin al tiu primitiva periodo. Ili devis esti adorantoj de totemoj kaj praktiki homajn oferojn, kiuj daŭris ĝis la 10ath jarcento de nia epoko, kaj tiaj praktikoj estus subpremitaj de Reĝo Đinh Tiên Hoàng11. Geedziĝoj inter ili ŝajnis estinti sufiĉe liberaj kaj estis aranĝitaj en pli bonaj sezonoj. Betelo kaj arekoj ludis bonegan rolon en la gefianĉigo. Geedziĝaj ritoj konsistis el ofero kaj bankedo antaŭ ĝia plenumo.
If oni kredas je vjetnamaj legendoj, dum la regado de Reĝoj kaj probable direkte al la fino de ilia dinastio, nerektaj rilatoj estis establitaj kun Okcidenta aŭ pli simple kun la Sudaj maroj. la Legendo de la Akvomelono ŝajnas atesti la alvenon en Vjetnamio de fremduloj de malsama raso, kiuj estus importintaj la semojn, kaj ĉi tio probable per maro (3rd jarcento a.K.?).
Referencoj :
1: PIERRE HUARD (16 oktobro 1901, Bosnio - 28 aprilo 1983) estis franca kuracisto (kirurgo kaj anatomo), historiisto pri medicino kaj antropologo, longe postenita en Hindoĉinio, dekano de kelkaj medicinaj fakultatoj (Hanojo, Parizo), rektoro de la Université Félix Houphouët-Boigny, pioniro en la historio de medicino. (Vidu ĉiujn detalojn: P. HUARD)
2: MAURICE DURAND estis franc-vjetnama lingvisto naskita en Hanojo. (Vidu ĉiujn detalojn: M. DURAND)
3: ÂU CƠ (嫗 姬) estis, laŭ la kreomito de la Vjetnamaj homoj, senmorta monta feino, kiu edziĝis Lạc Long Quân ("Draka Sinjoro de Lac"), Kaj portis ovosakon, kiu elkovis cent infanojn kolektive nomatajn Bách Việt, prapatroj al la Vjetnamaj homoj. (Vidu ĉiujn detalojn: ÂU CƠ)
4: Blua rivero: rimedoj Rivero Yangtze, foje nomata la Blua Rivero en pli malnovaj anglaj fontoj. La Jangceo or Yangzi (Angla: / ˈJæŋtsi / aŭ / ˈjɑːŋtsi /) estas la plej longa rivero (6,300 km numero 3,900 mejl) en Azio, la tria plej longa en la mondo kaj la plej longa en la mondo, kiu fluas tute ene de unu lando. Ĝi leviĝas je Jari Monteto en la Montoj Tanggula (Tibeta Altebenaĵo) kaj fluas 6,300 km (3,900 mejl.) en ĝenerale orienta direkto al la Orienta Ĉina Maro. Ĝi estas la sesa plej granda rivero laŭ malplena volumo en la mondo.
5: HENRI PAUL GASTON MASPERO (15/12/1883, paris - 17/3/1945, Buchenwald-koncentrejo, nazia Germanio) estis franca sinologo kaj profesoro, kiu kontribuis al diversaj temoj rilataj al Orienta Azio. (Vidu ĉiujn detalojn: HENRI PAUL GASTON MASPERO) (Vidu ĉiujn detalojn: HENRI MASPERO)
6: Tong-T'ing-lago or Lago Dongting (ĉine: Dongting Lago) estas granda malprofunda lago en nordoriento Hunan-provinco, Ĉinio.
7: AN DƯƠNG VƯƠNG estis la reĝo kaj la sola reganto de la regno de Âu Lạc, klasika antikva ŝtato centrita en la Delta de Ruĝa Rivero. Kiel la estro de la Âu Việt-triboj, li venkis la lastan Húng reĝo de la ŝtato Văn Lang kaj kunigis siajn homojn - nomata la Lako Viet - kun sia popolo la Âu Việt. Dương Vương fuĝis kaj sinmortigis post la milito kun Nanyue-fortoj en 179 a.K. (Vidu ĉiujn detalojn: AN DƯƠNG VƯƠNG)
8: Phong Châu (峯 州, Distrikto Bạch Hạc, Việt Trì, Provinco Phú Thọ hodiaŭ) estis la ĉefurbo Văn Lang (nun Vjetnamio) plejparte de la H periodng Bàng-periodo,1 el la Tria dinastio al la Dekoka dinastio of Reĝoj.
9: Mỵ nương (ĉina: 媚 娘 aŭ 媚 嬝) estas titolo uzata dum la Hong Bang-periodo por aludi la filinon de la Pendigitaj reĝoj. (Vidu ĉiujn detalojn: MỴ NƯƠNG)
10: La Mường (Vjetnama: Người Mường) aŭ la Mwai estas etno apartenanta al norda Vjetnamujo. la Muong estas la tria plej granda de la lando el 53 malplimultaj grupoj, kun ĉirkaŭkalkulata loĝantaro de 1.45 milionoj (laŭ la censo de 2019). la Muong-homoj loĝas en la montara regiono de norda Vjetnamujo, koncentrita en Provinco Hòa Bình kaj la montaj distriktoj de Provinco Thanh Hóa. Ili plej proksime rilatas al la etne vjetnama (Kinh). (Vidu ĉiujn detalojn: MƯỜNG)
11: ĐINH BỘ LĨNH (924–979) (r. 968–979), origine nomata Đinh Hoàn (丁 桓 1), estis la unua Vjetnama imperiestro post la liberigo de la lando de la regado de la Ĉina Suda Han-dinastio, same kiel la fondinto de la mallongdaŭra Đinh Dinastio kaj signifa figuro en la starigo de Vjetnama sendependeco kaj politika unueco en la 10a jarcento. (Vidu ĉiujn detalojn: ĐINH TIÊN HOÀNG)
NOTOJ :
◊ Fontoj: Connaissance du Vjetnamio - P. HUARD. Hanojo, 1954.
◊ Bildo: vikipedio.com.
◊ Titola titolo, citaĵoj, majuskloj, grasaj, kursivaj tekstoj, prezentita sepia bildo estis kreita de Ban Tu Thư - thanhdiavietnamhoc.com
BAN TU THƯ
6 / 2021